فرش دستباف ایرانی هنری اصیل و کهن است که از دیرباز زینت‌بخش خانه‌های ایرانیان بوده و گرمابخش محافل صمیمی و خاطره‌انگیز است. نگهداری از این گوهرهای نفیس نیازمند ظرافت و آگاهی خاصی است تا زیبایی و درخشش خود را در طول نسل‌ها حفظ کنند. در این نوشتار، راهنمایی جامع برای نگهداری فرش دستباف ارائه می‌دهیم تا بتوانید از این سرمایه‌های ارزشمند به بهترین نحو مراقبت کنید. به نکات کلی در ارتباط با نگهداری فرش دستباف، نحوه نگهداری فرش دستباف در انبار و همچنین نحوه نگهداری فرش دستباف لول‌شده پرداخته‌ایم.
اولین قدم در نگهداری از فرش دستباف، شناخت عواملی است که می‌توانند به آن آسیب برسانند. این عوامل به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
عوامل محیطی
نور خورشید: تابش مستقیم نور خورشید به مرور زمان باعث رنگ‌پریدگی و شل شدن الیاف فرش می‌شود.
رطوبت: رطوبت محیط، بستری مناسب برای رشد قارچ‌ها و بیدها فراهم می‌کند که می‌توانند به فرش آسیب جدی برسانند و باعث پوسیدگی آن شوند.
گرد و غبار: تجمع گرد و غبار در تار و پود فرش، به مرور زمان باعث کثیف و فرسوده شدن آن می‌شود.
آلودگی: آلودگی هوا و مواد شیمیایی می‌توانند به رنگ و الیاف فرش آسیب برسانند.
حشرات: بید، سوسک و موریانه از جمله حشراتی هستند که به فرش دستباف آسیب می‌رسانند.
فشار و سایش: قرار دادن اجسام سنگین روی فرش، جابجا کردن نامناسب و سایش مداوم می‌تواند به بافت فرش آسیب برساند.
لکه‌ها: ریختن مایعات و مواد غذایی روی فرش، می‌تواند لکه‌هایی ایجاد کند که اگر به موقع تمیز نشوند، به مرور زمان تثبیت شده و پاک کردن آن‌ها دشوار می‌شود.
با شناخت این عوامل مخرب و رعایت نکات مرتبط با نگهداری، می‌توانید از فرش دستباف خود به بهترین شکل مراقبت کنید و زیبایی و دوام آن را برای نسل‌های آینده حفظ کنید.
فرش یکی از کالاهای ارزشمند و نفیس در دکوراسیون منزل است که بالاترین کارایی را در میان عناصر تزئینی دارد. اولین گام در نگهداری از فرش، انتخاب و خرید فرش مناسب است. پس از انتخاب یک فرش باکیفیت و بادوام، رعایت نکات مراقبتی و نگهداری به حفظ جذابیت ظاهری و ماندگاری آن کمک شایانی خواهد کرد.
یکی از روش‌های رایج و مناسب برای زدودن ذرات و گرد و غبار از روی فرش، جاروبرقی کشی منظم است. بهتر است این کار به صورت هفتگی انجام شود.
فرش‌ها حداقل یک بار در سال باید توسط افراد متخصص و با مواد شوینده مناسب که به بافت فرش آسیب نمی‌زنند، شستشو و نظافت شوند.
برای جلوگیری از فرورفتگی و تغییر شکل در محل پایه‌های مبلمان، میزها و تخت‌خواب‌ها، تکه‌های موکت یا چوب زیر پایه‌ها قرار دهید.
استفاده از پادری در جلوی درب ورودی، سرویس بهداشتی، سینک و ورودی آشپزخانه، و همچنین فرش رانر در راهروها، از گسترش آلودگی‌ها بر روی فرش‌های اصلی جلوگیری می‌کند.
اگرچه می‌توان ذرات خاک و گل ناشی از رفت و آمد با کفش را به‌سادگی از روی فرش پاک کرد، اما تکرار این عمل و نظافت مکرر می‌تواند به بافت و ظاهر فرش آسیب فراوانی وارد کند. توصیه ما جلوگیری از رفت و آمد با کفش، به‌خصوص در محیط‌های مسکونی است که فرش‌هایی حساس به رطوبت و لکه مانند فرش ابریشم دارند.
یکی از روش‌های موثر برای جلوگیری از آلودگی فضا با ذرات، دوده‌ها و گرد و غبار، تعویض منظم فیلترهای هوا در دستگاه‌های سرمایشی و گرمایشی است. حداقل هر شش ماه یکبار فیلترها را تمیز کرده و سر جای خود بازگردانید. این کار باعث می‌شود که هوای محیط تمیزتر و سالم‌تر باقی بماند.
استفاده از بخارشو برای نظافت فرش و کفپوش‌ها به از بین بردن انواع لکه‌ها و آلودگی‌ها کمک شایانی می‌کند. این ابزار قدرتمند نه تنها به عمق بافت فرش نفوذ کرده و آلودگی‌ها را از بین می‌برد، بلکه باعث می‌شود فرش شما تمیزتر و تازه‌تر به نظر برسد.
این نکته به‌ویژه برای فرش‌های دستباف و ابریشم بسیار مهم است. حتی در مورد فرش‌های ماشینی که معمولاً از الیاف بادوام و مقاوم ساخته شده‌اند، جلوگیری از قرار دادن آن‌ها در معرض نور مستقیم آفتاب و رطوبت زیاد می‌تواند به حفظ دوام و ماندگاری آن‌ها کمک کند.
ریزش مو و شوره بدن حیوانات خانگی می‌تواند به‌دلیل چسبندگی زیاد، باعث کدر و کثیف شدن ظاهر فرش شود و مشکلاتی در نظافت و نگهداری ایجاد کند.
با رعایت این نکات می‌توانید از فرش‌های خود به‌خوبی مراقبت کنید و به طول عمر و زیبایی آن‌ها بیافزایید.
برای حفظ کیفیت و زیبایی فرش لول شده، رعایت نکات زیر بسیار مهم است:
نگهداری عمودی یا افقی: فرش لول شده را به صورت عمودی یا افقی نگهداری کنید. از قرار دادن فرش به صورت خوابیده روی زمین خودداری کنید.
چرخاندن فرش: هر ۶ ماه یکبار، فرش را بچرخانید تا از فشرده شدن یک نقطه خاص جلوگیری شود.
جلوگیری از قرار دادن اجسام سنگین: از قرار دادن اجسام سنگین روی فرش لول شده خودداری کنید تا از آسیب رسیدن به آن جلوگیری شود.
کنترل رطوبت محیط: به طور مرتب رطوبت محیط را کنترل کنید و از نگهداری فرش در مکان‌های مرطوب اجتناب کنید.
با رعایت این نکات، می‌توانید از فرش لول شده خود به بهترین شکل مراقبت کنید و از دوام و زیبایی آن بهره‌مند شوید.
برای نگهداری فرش در مکانی غیر از منزل، یک انبار یا مکان مناسب لازم است که از همه جهت‌ها برای نگهداری فرش دستباف مناسب باشد. یک انبار خوب باید از مصالح مستحکم ساخته شده باشد تا در مقابل عوامل طبیعی آسیب کمتری ببیند. همچنین، سمپاشی به موقع انبار از ورود موریانه، بید و حشرات موذی جلوگیری می‌کند. وجود دستگاه تهویه یا هواکش و نور کافی از الزامات یک انبار مناسب است.
رعایت ۱۰ نکته طلایی نظافت و نگهداری فرش تأثیر زیادی در ماندگاری فرش در درازمدت و حفظ ظاهر جذاب آن خواهد داشت. پاکسازی دوره‌ای فرش از گرد و غبار، جلوگیری از رفت و آمد با کفش روی فرش، و شستشوی تخصصی سالانه فرش از جمله این نکات هستند. با رعایت این نکات می‌توانید فرش‌های خود را در بهترین وضعیت ظاهری نگه دارید و از زیبایی و دوام آن‌ها سالیان سال لذت ببرید.
